Middeleeuwse Paleografie

Dossier № 8: Liefde en macht

Nationaal Archief Den Haag, Nassause domeinraad 1191.774

Inleiding

In 1433 had Jacoba van Beieren eindelijk de ware gevonden in de persoon van de Zeeuwse edelman Frank van Borselen. Drie mannen waren hem voorafgegaan: een jeugdige Franse kroonprins, een labiele Brabantse hertog en een Engelse rokkenjager.

Een vorstenhuwelijk was (en is) meer dan een verbintenis tussen gewone mensen. Naast de liefde speelt ook de keiharde realiteit van macht en staatsbelang mee. Zo ook bij Jacoba. Zij was de enige erfgenaam van de graafschappen Henegouwen, Holland en Zeeland en haar eerdere huwelijken waren ingegeven door de belangen van deze graafschappen. Nu, in 1433, was de situatie veranderd. Jacoba was nog steeds kinderloos. Het is dan ook niet vreemd dat de gieren zich rond haar verzamelden, onder wie de Bourgondische hertog Filips de Goede.

Jarenlang had Jacoba zich met diplomatieke middelen en wapengeweld verzet tegen de Bourgondische invloed, maar in 1428 was ze gedwongen een vredesverdrag te sluiten, de zogenaamde zoen van Delft. Ze erkende Filips als erfgenaam en beloofde alleen te huwen met zijn toestemming.

In de oorkonde van 1433 wordt dat laatste punt ongedaan gemaakt. Jacoba mag huwen met wie ze wil. Daar stond wel wat tegenover: op dezelfde dag droeg zij haar landen definitief over aan de Bourgondische hertog, die daarmee dus ook graaf van Henegouwen, Holland en Zeeland werd.

De oorkonde maakte de weg vrij voor het huwelijk van Jacoba en Frank van Borselen. Voor Frank betekende een huwelijk met een heuse vorstin een sociale promotie, hij mocht zich nu met een grafelijke titel tooien. Jacoba koos voor de liefde.

En ze leefden nog lang en gelukkig? Misschien gold dat voor Frank van Borselen die overleed in 1470, maar zeker niet voor Jacoba. Ruim drie jaar na de uitgifte van deze oorkonde overleed zij aan de tering.

Fysieke beschrijving

Perkamenten oorkonde, bezegeld met het geheim zegel van Filips de Goede. Gotisch schrift. Ondertekening van de secretaris op de plica. Potloodaantekening aan de bovenkant van de oorkonde.