Middeleeuwse Paleografie

Dossier № 24: Rekenschap in de hemel en op aarde

UB Utrecht, Hs. 35 A 5

Inleiding

Boek voor de koning, zo zouden we de titel van Des coninx summe kunnen vertalen. In 1279 had de dominicaanse geestelijke broeder Laurent een morele en religieuze handleiding op voor koning Filips III de Schone van Frankrijk, geschreven. Hij gaf zijn werk de titel Somme du Roy. Meer dan een eeuw later maakte Jan van Brederode, erfzoon van het heerlijke geslacht Brederode, een Middelnederlandse bewerking, waarbij hij de tekst hier en daar ingrijpend aanpaste. Een van de toevoegingen betreft de inleiding.

Jan is trouwens een fascinerende persoonlijkheid. Hij leidde een spectaculair leven, als steenrijke erfgenaam, als berooide heer van Brederode, als gefaalde echtgenoot, als convers van de strenge en principieel zwijgzame kartuizerorde, als religieus deserteur en uiteindelijk als huursoldaat. In die laatste hoedanigheid sneuvelde hij in 1415 in de slag bij Azincourt.

In de tekst van dit dossier zien we vooral de religieuze kan van Jan van Brederode, maar op de achtergrond schemert zijn financiële kennis door.Rekenschap is hier het sleutelwoord.

De vertaling van de Coninx summe was heel populair. De tekst is overgeleverd in meerdere handschriften en vroege drukken. Het hier gebruikte handschrift werd 1487 gekopieerd door Jan Symonsz, lekenbroeder in het kartuizerklooster Nieuwlicht bij Utrecht.

Fysieke beschrijving

Perkamenten handschrift. De tekst werd geschreven in een vijftiende-eeuwse cursiva.